Op weg naar een nieuw docentbeeld

‘Het docentbeeld’ is een veelgebruikte term in het onderwijs. Zowel landelijk voor po, vo, bo, als op Windesheim per opleiding en soms zelfs per vakgroep – elke opleiding heeft een eigen docentbeeld geformuleerd. Maar een tekstueel, statisch beroepsbeeld blijkt snel achterhaald. We hebben ervaren dat het niet meer aansluit bij het leren met leeruitkomsten en de Strategische koers van Windesheim, waarin we de student uitdagen om zelf regie te nemen in het leerproces.

Dynamisch docentbeeld

Daarom is een nieuw, dynamisch, overkoepelend, herkenbaar docentbeeld in ontwikkeling, waarin elke opleider en student van de lerarenopleidingen van Windesheim en de Opleidingsscholen zich kan herkennen. Een docentbeeld dat uitnodigt tot gesprek en dat tastbaar en veranderlijk is. Immers, als docent ontwikkel je je voortdurend, niet alleen tijdens je studie maar ook in je werk, je leven lang. Een dynamisch docentbeeld past daarbij.

Uitgangspunten

Het uitgangspunt voor het nieuwe docentbeeld: hoe gaan we met elkaar in gesprek over wat leren is, gekoppeld aan de drieslag ‘hoe leer ik, hoe leren mijn leerlingen en hoe leer ik mijn leerlingen leren?’ We denken niet meer vanuit één gezamenlijk beeld maar juist vanuit verschillen en diversiteit, vanuit de lerende leraar zelf. Vragen die daarbij gesteld kunnen worden: Welke studenten leiden we op, welke kenmerken hebben de verschillende doelgroepen, wat nemen ze al mee, waar willen ze zich nog in ontwikkelen, welk traject volgen ze, wat kunnen ze al, wat zijn kwaliteiten die al aanwezig zijn, waarin willen ze zich nog ontwikkelen? Op basis van deze vragen bedachten we variabelen waarmee iedereen het eigen docentbeeld kan vullen. De variabelen komen voort uit de bekwaamheidseisen, de profilering van de student en de uitgangpunten van de curricula van de lerarenopleidingen.

Eigen invulling

Ook bevat het dynamische docentbeeld ‘lege velden’ die je zelf vult met kwaliteiten of kenmerken die passen bij een specifieke context. En er is een aparte categorie voor profilering, bijvoorbeeld als je extra kwaliteiten hebt door een minor die je hebt gevolgd, door je vooropleiding of door interesses of werkzaamheden buiten de opleiding. Op deze manier kan elke student ontdekken en laten zien waarin die zich onderscheidt.

Opleidingsscholen

Samen met collega’s van Windesheim en opleiders vanuit Samen Opleiden hebben we tijdens ontwikkeldagen en in sessies met verschillende opleiders onderzocht waar behoefte aan was. We hebben uitgeprobeerd hoe het nieuwe docentbeeld werkt voor studenten, maar ook bij werkplekbegeleiders, schoolopleiders en instituutsopleiders hebben we feedback opgehaald. Zo willen we voorzien in de behoeften van alle doelgroepen die bij het opleiden betrokken zijn.

Prototype / tafelmodel

In 2023 hebben we als werkgroep samenwerking gezocht met de opleiding Industrieel Product Ontwerpen (IPO) van Windesheim voor de productie van het docentbeeld dat tot dan toe alleen nog op papier bestond. Minorstudenten hebben met de ontwikkelgroep meegedacht en zo is een prototype / tafelmodel tot leven gekomen (zie foto’s). Het tafelmodel is een dynamisch, zelf te vullen beroepsbeeld. Het is bruikbaar voor studenten, docenten-in-opleiding, werkplekbegeleiders, slb’ers, schoolopleiders –  eigenlijk voor iedereen die werkzaam is binnen het onderwijs. Door het driedimensionale docentbeeld te vullen, kom je vanzelf in gesprek over wie jij bent als docent, wat je al kunt en wat je nog wil leren.

Van tafelmodel naar menshoog docentbeeld

Het nieuwe docentbeeld krijgt dus vorm, maar is nog in ontwikkeling. Op dit moment wordt er naast de tafelmodellen in dezelfde lijn ook een menshoog docentbeeld ontwikkeld dat op Windesheim komt te staan. Dit zal bijdragen aan herkenbaarheid en uitnodigen tot gesprek. Ook bij de ontwikkeling van dit menshoge docentbeeld waren IPO-studenten betrokken.

Het docentbeeld in de praktijk

Bij het nieuwe docentbeeld kunnen verschillende werkvormen ingezet worden. Opleidingsscholen Landstede en De Grift hebben al geëxperimenteerd met de inzet van de tafelmodellen. We zagen dat een student de ene kant vulde met alles wat ze al geleerd had en aan de andere kant voor variabelen koos waarin ze zich nog wilde ontwikkelen in het vierde jaar. Ook werkplekbegeleiders zijn aan de hand van het tafelmodel met elkaar in gesprek gegaan over wat je als begeleider in huis moet hebben om studenten goed te kunnen begeleiden.

Inzet in jouw onderwijs

Op dit moment zijn er drie tafelmodellen Docentbeeld beschikbaar om in te zetten in het onderwijs. Je kunt deze reserveren op hogeschool Windesheim, bij het Servicepoint op A1. In de tas zit een model en een doosje met variabelen. Suggesties voor werkvormen vind je ook in de tasjes.

Het tafelmodel (ca 30 cm hoog)

Het menshoge docentbeeld